Ομαδικό πνεύμα, μα άστεγο...

Το να είναι κανείς ομαδικός δεν είναι απαραίτητα ούτε έμφυτο, ούτε όμως και ευκόλως αποκτήσιμο προσόν. Το ότι αποτελεί προσόν, ωστόσο, αυτό είναι κάτι που δε θα το αμφισβητούσε ποτέ κανείς. Ο Σεφέρης πήρε το Νόμπελ και αντί για μερικές δεκάδες ευχαριστήριων μηνυμάτων προτίμησε μόνο ένα: "Σε αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει ο καθένας έχει ανάγκη τον άλλο. Ας αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και αν βρίσκεται". Δε μπορώ να υπολογίσω, ούτε να προβλέψω τον αριθμό των ατόμων που έλαβαν το μήνυμα. Θεωρώ, όμως, την ομαδικότητα το μεγαλύτερο δώρο της μοίρας. Για οποιονδήποτε άνθρωπο. Για τον καθένα από εμάς. Άλλωστε, το να μπορεί ένας άνθρωπος να αναπτύσσει ανεμπόδιστα την αίσθηση του ανήκειν σε ένα κοινωνικό σύνολο, σε μία μικρή ή μεγαλύτερη δομή, σε μία προσδιορισμένου σκοπού ομάδα, σε ένα χώρο τέλος πάντων, αυτό είναι στοιχείο αυτό-προσδιορισμού. Και σίγουρα θέλει προσπάθεια όπως και κάθε άλλο στοιχείο της προσωπικότητάς μας.

Η ομαδικότητα είναι διάσπαρτη παντού. Μπορούμε να τη βρούμε σε οικογένειες κάθε τύπου, παλαιού και νέου, μπορούμε να τη δούμε σε παρέες γυναικών που τσιμπολογούν, πίνουν καφέ και παριστάνουν πως διαβάζουν, μπορούμε να την εντοπίσουμε σε ένα γήπεδο 5χ5 στα γκολ αντρών που ξέχασαν να μεγαλώσουν, μπορούμε καμιά φορά να τη βρούμε και στον εργασιακό χώρο είτε σαν έννοια που πλανάται σα στοιχειό, είτε και σε σπάνιες εφαρμογές της. Είναι εμφανής καμιά φορά και στα ζευγάρια, όταν ο ένας δίνει πάσα στον άλλο και ξέρει πως το τρίποντο θα είναι εύστοχο, όχι γιατί ο άλλος παίκτης είναι τόσο καλός, αλλά γιατί του δίνει ώθηση με την εμπιστοσύνη του.

Η ομαδικότητα σου λύνει τα χέρια. Είναι  συνήθως δανεική (και αγύριστη). Αν χρειαστείς κάτι η ομάδα είναι εκεί, παρούσα, σταθερή, πρόθυμη να εξηγήσει και απρόθυμη να παρεξηγήσει. Από την άλλη είναι παντού και η απομόνωση. Όχι εκείνη που έχει ανάγκη ένας άνθρωπος για αμέτρητους και αδιασαφήνιστους λόγους. Η άλλη, η καταναγκαστική, η βάρβαρη.

Δύο φορές μέσα σε 4 μέρες ένιωσα σοκαρισμένη. Δεν είναι η θέα ενός αστέγου στο κέντρο της πόλης, σε καλόφημο δρόμο που με κάνει να ανατριχιάζω. Δεν είναι η σκέψη πως ο άνθρωπος αυτός έχασε τα πάντα, ούτε η σκέψη πως δεν είχε ποτέ τίποτα. Δεν είναι καν ο φόβος μήπως βρεθώ και εγώ μία μέρα στη θέση του, εγκαταλελειμμένη από όλους και αποκομμένη από όλα. Δεν είναι η εικόνα ενός ανθρώπου, που δεν έχω καταλάβει ακόμη αν είναι άνδρας ή γυναίκα, τυλιγμένου με μία κουβέρτα μέσα στο κρύο που με κάνει να γράφω για αυτό. Είναι η θέση που έχει επιλέξει να ζεστάνει το κορμί του αυτός ο άνθρωπος. Και είναι δυνατή η θέση του. Έχει ξαπλώσει μπροστά από την είσοδο της πολυκατοικίας, ακριβώς εκεί από όπου μπαινοβγαίνουν άλλοι άνθρωποι. Και είναι η σκέψη πως θα περάσουν από πάνω του που με σοκάρει. Η σκέψη πως ο άνθρωπος μπορεί να είναι πάνω από τον άνθρωπο. Και είναι τόσο σκληρό να ξέρεις πως, το κοινωνικό σύνολο που επιθυμείς να ενταχθείς έχει πετάξει έξω τόσο βάρβαρα κάποιους άλλους.

Αν όντως πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο, γιατί αφήνουμε εαυτούς και αλλήλους να περνάνε πάνω από όσους δηλώνουν αδύναμοι αυτό-υπεράσπισης; Τα λιγότερο επιθετικά όντα, γιατί δεν έχουν ποτέ την ανάγκη της ομαδικότητας; Γιατί δεν προσπαθούν να βρουν μία διέξοδο από τους δρόμους; Πως γίνεται ένας άνθρωπος που δεν έχει κανέναν να κοιμάται ήρεμα ανάμεσα σε τόσα ψυχρά ή και περίεργα ή και αδιάφορα μάτια; Πως γυρνάει κανείς την πλάτη στον υπόλοιπο κόσμο; Πόσο μεγάλο κακό μπορεί να του έχει κάνει; Και από την άλλη, μήπως έχει προσδιορίσει πολύ καλύτερα από εμάς, που θέλουμε τα πάντα, τον εαυτό του; Μήπως έχει επιλέξει τη συγκεκριμένη θέση, γιατί εκείνος αδιαφορεί για εμάς; Μήπως μας γυρνάει την πλάτη γιατί, πολύ απλά η ομαδικότητά μας φθάνει μέχρι εκεί που αντέχουν τα στομάχια μας; Μήπως η δική μας ομαδικότητα απέχει πολλά βήματα από αυτό που λέγαμε ανθρωπιά;